Her gün 3 porsiyon sebze ve meyve tüketmek yaşam süresini arttırıyor mu?

Dash Diyeti


Her gün 3 porsiyon sebze ve meyve tüketmek yaşam süresini arttırıyor mu?

Her gün sebze ve meyve tüketmenin sağlığı desteklediği bilinmektedir. Son dönemde “Günde 3 porsiyondan fazla sebze ve meyve tüketmek bilinenin aksine uzun yaşam ile ilişkili değil” sonucunu ileri süren bir araştırma ise konuyu yeniden gündeme taşıyor. Söz konusu araştırma, toplam 18 ülkede, bireylerin günlük sebze-meyve ile kurubaklagil tüketim porsiyonları ile kalp-damar hastalıkları ve buna bağlı erken ölüm riski arasındaki ilişkiyi değerlendirmiştir. Beslenme rehberlerinde yer alan önerilere aksi bulgular sunan bu araştırmanın sonuçları gerçekte ne söylüyor? Bilim ve sağlık otoriteleri sebze ve meyve tüketimi konusunda hangi önerilerde bulunuyor?

İleriye dönük, bir kohort çalışma olarak dizayn edilen bu araştırmaya, Kuzey Amerika, Avrupa, Güney Amerika, Orta Doğu, Güney Asya, Çin, Güneydoğu Asya ve Afrika bölgelerinden toplam 18 ülkeden, herhangi bir kalp damar hastalığı olmayan, yaşları 35-70 arasında değişen, düşük-orta - ve yüksek gelirli,135.335 birey dâhil edilmiştir. Araştırmanın başlangıcında, bireylerden kendi ülkelerine özgü besinlerin de yer aldığı besin tüketim sıklığı anketlerini yanıtlamaları istenmiştir. . Bu yanıtlara göre de bireylerin, ortalama sebze-meyve ve kurubaklagil tüketim porsiyonları hesaplanmıştır. Sonrasında bireyler ortalama 7.4 yıl süresince izlenmiş ve bu zaman zarfında bireylerin bazı klinik ölçümleri değerlendirilmiştir.

İzlem sürecinde, kalp-damar hastalığına bağlı 1.649, tüm nedenlere bağlı olarak da toplam 5.796 ölüm gerçekleşmiştir. Tek başına sebze-meyve ve kurubaklagil tüketiminin kalp-damar hastalıklarına bağlı erken ölüm riski üzerine etkisini inceleyebilmek için, bu riski etkileyebilecek yaş, cinsiyet, enerji alımı, tütün kullanımı, aktivite ve eğitim düzeyi, beyaz et, kırmızı et, ekmek ve tahıl tüketimi gibi diğer etmenler, sabitlenerek istatistiksel analizler yapılmıştır. Araştırmacılar, 1 porsiyon sebze-meyve için porsiyon ölçüsünü 125g, baklagil ölçüsünü ise 150g olarak belirlemiştir. Araştırmada sebze-meyve ve baklagillerin ortalama tüketimi 3.91 porsiyon olarak hesaplanmıştır. Araştırmacılar, sebze-meyve ile baklagil tüketiminin kalp-damar hastalıkları ve buna bağlı ölüm riski üzerine aşağıdaki sonuçları sunmuştur.

Günde 1 porsiyondan az sebze-meyve ve baklagil tüketenlerle kıyaslandığında:

• Sebze-meyve ve baklagillerin, 3 porsiyon tüketiminin kalp-damar hastalıklarına bağlı erken ölüm riskinde %23.4 porsiyon tüketimin ise %20 düşüş sağladığı gösterilmiştir. Daha yüksek miktarlardaki tüketim ile kalp damar hastalıklarına bağlı erken ölüm riski arasında ise anlamlı bir ilişki bulunmamıştır.

• Sebze-meyve ve baklagillerin, 3 porsiyon tüketiminin, herhangi bir nedene bağlı erken ölüm riskini %22 azalttığı gösterilmiştir.

• Sebze-meyve baklagillerin günlük 3 porsiyon tüketimin, hem kalp-damar hem de herhangi bir nedene bağlı erken ölüm riskinde en fazla azalmayı sağladığı gösterilmiştir.
 

Araştırmanın sonuçları nasıl değerlendirilmeli?

Bu araştırma izlem boyutu da olan bir kohort çalışması: Bireylerin günlük, sebze-meyve ve baklagil tüketimi araştırmanın yalnızca başlangıcında, 1 kez değerlendirilmiştir ancak tüketim eğilimleri zaman içerisinde hem bireysel düzeyde hem de ülkeden ülkeye ve değişiklik gösterebilir.

Erken ölüm riskini etkileyebilecek etmenlerin tümü göz önüne alınmamış: Yaş, cinsiyet, aktivite, enerji alımı gibi bazı değişkenler dikkate alınsa da, alkol tüketimi, diğer beslenme alışkanlıkları, sosyoekonomik ve kültürel etmenler gibi diğer etmenler de kalp damar hastalıkları ve erken ölüm riski üzerinde etkili olabilir.

Sebze ve meyvelerin belirgin türlerine özel değerlendirme yapılmamıştır: Belirli bazı sebze ve meyvelerin kalp-damar hastalıkları veya erken ölüm riski üzerine etkileri de farklı olabilir ancak araştırmada bireylerin hangi sebze ve meyveleri tükettiği ayrıca incelenmemiştir.

Araştırmanın sonuçlarını Avrupa’ya genellemek doğru olmayabilir: Verilerin büyük çoğunluğu düşük veya orta gelirli ülkelerde yaşayan bireylerden elde edilmiştir. Bireylerin yalnızca %11'i Avrupa'dan ve Kuzey Amerika'dandır.

Sebze-meyve ve kurubaklagiller için 1 porsiyon olarak belirlenen miktar WHO’nun kullandığı porsiyon ölçülerinin üzerinde: 1 porsiyon sebze-meyve için 125g ve 1 porsiyon kurubaklagil için 150g olarak belirlenen porsiyon ölçüleri Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) belirlediği porsiyon ölçüsü olan 80g’ın üzerindedir. Dolayısıyla bu araştırmadaki 3 porsiyon, WHO’nun 5 porsiyonuna karşılık gelmektedir. Aslında bu araştırmada da gösterilen, hem kalp-damar hastalıkları hem de tüm nedenlere bağlı bağlı ölüm riskini azaltan tüketim miktarı WHO’nun belirlediği ölçülere göre 5 porsiyona karşılık geliyor.
 

Bilimsel veriler ne diyor?

• Günlük lif/posa gereksinimini karşılamak ve kronik hastalık riskini azaltmak için WHO, günde en az 400g (veya 5 porsiyon) sebze-meyve tüketimini önermektedir.

• 2013 yılına ait bir Cochrane derlemesi, sebze-meyve tüketiminin, kan basıncı ve kan yağları üzerinde olumlu etkileri olduğuna dair güçlü bir kanıt bulunmadığını belirtmiş, ancak sağlığı geliştirici diğer etkileri nedeniyle de genel tüketimin artırılmasını tavsiye etmiştir.

• WHO, Avrupa ülkelerinde, sebze -meyve tüketiminin halen yetersiz olduğunu ve bunun da enerji dengesizliğine neden olabileceğini öngördüğünü bildirmektedir.

Kaynaklar:
1.http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs394/en/
2.http://www.cochrane.org/CD009874/VASC_increased-fruit-and-vegetable-intake-to-prevent- cardiovascular-disease

Paylaş

Sabri Ülker Vakfı