Omega – 3 ve Kalp Sağlığı Üzerine Bir Araştırma
Son dönemde omega-3 yağ asitleri ve kalp sağlığı ile ilgili haberler gündemde sıklıkla yer alıyor. Omega-3 yağ asitlerinin kalp sağlığına etkilerini araştıran sistematik bir derlemenin sonuçlarından yola çıkan bu haberler, omega-3 yağ asitlerinin kalp sağlığı üzerine bilinen etkilerini sorguluyor. Peki bilimsel otoriteler konu hakkında ne söylüyor?
Omega-3 yağ asitleri, sağlıklı beyin gelişimi ve bilişsel işlevlerin sürdürülebilmesi için gerekli esansiyel yağ asitleridir. Vücut tarafından üretilemeyen esansiyel yağ asitlerinin besinlerle alınması gerekiyor. Somon, uskumru, istavrit, hamsi gibi yağlı balıklar ile ceviz ve keten tohumu gibi besinlerin kaynakları arasında sayılabileceği omega-3 yağ asitlerinin, kalp ve damar sağlığını koruduğu biliniyor. Bazı uzmanlar ise bu görüşü destekleyecek yeterli kanıt olmadığını iddia ediyor ve söz konusu haberlere konu olan sistematik derleme ile omega-3 yağ asitlerinin kalp sağlığı üzerine etkisini ortaya çıkarmayı amaçlıyor.
Bu derlemenin sonuçları ne söylüyor?
Konuyu gündeme taşıyan derleme, omega-3 yağ asitleri ve kalp sağlığı üzerine yürütülmüş, önceki 79 çalışmanın sonuçlarını inceliyor. Derlemede yer verilen bu 79 araştırmanın çoğu tablet olarak alınan omega-3 yağ asidinin sağlık etkilerini değerlendirirken bazı araştırmalar ise bitkisel omega-3 kaynağı alfa-linolenik asit (ALA) içeren besinlerin etkilerini sorgulamıştır.
Derlemedeki araştırmaların sonuçları, omega-3 takviyeleri ile ceviz ve zenginleştirilmiş margarin gibi besinlerle alınan bitkisel omega-3 yağ asitlerinin tüm nedenlere, kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölüm oranlarına etkisinin zayıf veya çok az etkili veya hiç etkisi olmadığını ileri sürüyor.
Sonuçlar nasıl yorumlanmalı?
Derlemenin sonuçları iyi okunmalı Medyada geniş yer bulan bu derlemenin sonuçları omega-3 takviyelerinin kandaki iyi huylu kolesterol (HDL) düzeylerini düşürebileceğini ileri sürüyor. Oysa ki bu sonuç, omega-3 takviyelerinin olumsuz bir etkisinden değil, sağlığı geliştirici olumlu bir etkisi olmayabileceğinden bahsediyor.
Derlemeye dahil edilen çalışmaların çoğu omega-3 takviyeleriyle ilgiliydi
Derlemede yer verilen çalışmaların çoğunda omega-3 yağ asitlerinin en önemli kaynağı olan yağlı balıklarla ilgili güvenilir bilgiler bulunmuyor. Ancak haftada 2 kez balık tüketmenin sağlığın sürdürülmesi ve geliştirilmesinde etkili olduğu biliniyor.
Kalp hastalıklarının altında yatan nedenler karmaşıktır ve bireylerin sadece beslenmesi ile doğrudan ilişkili olmayabilir
Beslenme, kalp hastalıkları için risk faktörleri arasında yer alsa da genetik özellikler, stres, alkol ve tütün kullanımı gibi diğer etkenler de bu hastalıklar için önemli risk etmenleridir. Söz konusu derlemede beslenme, kalp ve damar hastalığına sebep olabilecek diğer etmenlerden bağımsız değildir.
Derlemede yer alan araştırmalardaki bireyler araştırmalardan önce de kalp ve damar hastasıydı ve araştırmalar çoğunlukla yüksek gelirli ülkelerde yürütüldü
Araştırmaların yöntemlerindeki bu iki unsur, sonuçların tüm bireyler için genelleştirilmesini engelliyor. Kalp ve damar hastalığı öyküsü olmayan bireyler ile yapılacak olan çalışmalar daha doğru sonuçlar elde edilmesini sağlayacaktır.
Bilimsel veriler ne söylüyor?
Avrupa Gıda Güvenliği Kurumu (EFSA), omega-3 yağ asitlerinin kaynağı olan yağlı balık tüketiminin, kan basıncı ve trigliserit seviyeleri üzerine beklenen faydalı etkilerini gerçekleştirebilmesi için günlük 2 gram ve 4 gram arasında EPA ve DHA alınması gerektiğini, kalp sağlığının sürdürülmesi için ise hem EPA hem DHA’nın günde 250 miligram alınmasının yeterli olacağını söylüyor.
EFSA, günlük 5 gram omega-3 takviyesinin ise yetişkinler için herhangi bir güvenlik kaygısı yaratmayacağını belirtiyor.
Kaynaklar
1. EFSA (2015). Statement on the benefits of fish/seafood consumption compared to the risks of methylmercury in fish/seafood. https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/3982 , (Şubat, 2019).
2. EFSA (2012). EFSA assesses safety of long-chain omega-3 fatty acids. https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/120727 , (Şubat, 2019).
3. Abdelhamid AS, Brown TJ, Brainard JS et al. Omega 3 fatty acids for the primary and secondary prevention of cardiovascular disease. Cochrane Database of Systematic Reviews 2018, 7
4. The Times (2018). Omega-3 pills and fish oil ‘useless’ for preventing disease. https://www.thetimes.co.uk/article/omega-3-pills-and-fish-oil-useless-for-preventing-disease-vh6zjtwdf , (Şubat, 2019).
5. BBC (2018). Fish oil supplements for a healthy heart 'nonsense'. https://www.bbc.com/news/health-44845879 , (Şubat, 2019).