Organik beslenmek sağlıklı olmak için bir çözüm mü?
Beslenme ve sağlıklı yaşamın hastalıkların önlemesi ve tedavisindeki payının günden güne önem kazanmasıyla birlikte farklı beslenme modelleri ve çeşitlilik de sıklıkla gündeme geliyor. Organik besinler ve etkileri de en çok merak edilen konuların başında geliyor.
Organik ve geleneksel besinlerin besin değerleri arasında farklılık olup olmadığı hala belirsizliğini koruyor. Bazı çalışmaların sonuçları organik besinlerin daha besleyici olduğunu söylerken bazı çalışmalar ise organik ve geleneksel besinler arasında besin değeri açısından herhangi bir farklılık olmadığını belirtiyor.
Bilim organik beslenme konusunda ne söylüyor gelin öğrenelim.
Organik besin nedir?
Organik besin; sadece besinin kendisine değil, aynı zamanda nasıl üretildiğine de ilişkin bir terim. Tarım ve Orman Bakanlığı’na göre bir ürüne organik denilmesi için ürünün yetiştirilmesi ve ürünün tüketiciye ulaşmasına kadar geçen tüm aşamalarda belirli kimyasal maddelerin kullanılmaması gerekiyor.
Organik tarımın ve organik besin tüketiminin yaygınlaşmasıyla birlikte toplum sağlığının korunması ve iyileştirilmesi, hastalıklara yakalanma riskinin azaltılması ve böylelikle ülke ekonomisine de katkının iyileştirilmesi hedefleniyor.
Organik besinler geleneksel besinlerden daha mı sağlıklı?
Organik besinlerin sağlığa olan etkileri üzerine yapılan çalışmaların temeli organik besinlerin geleneksel besinlere kıyasla daha yüksek düzeyde omega-3 yağ asitleri ile fenolik bileşikler içerebileceği fikrine dayanıyor. Fenolik bileşiklerin şeker hastalığı, tansiyon, kanserler gibi kronik hastalıklara karşı önleyici etkileri olduğu, omega-3 yağ asitlerinin ise beyin gelişimi ve kalp damar sağlığını desteklediği biliniyor.
Üzerinde durulan bir diğer konu ise organik besinlerin geleneksel besinlere kıyasla daha düşük düzeylerde tarım ilacı (pestisit) içermeleri. Pestisit düzeyleriyle ilgili yapılan çalışmalar besinlerde bulunan yüksek miktarda pestisit seviyelerinin sağlığı olumsuz etkileyebileceğini gösterirken hem organik hem de geleneksel olarak üretilen besinlerin pestisit içeriğinin izin verilen güvenlik sınırları içinde bulunduğu belirtiliyor. Bununla birlikte organik tarımın besin üretiminde pestisit ve çeşitli kimyasalların kullanımını azaltmayı hedeflemesi özellikle bebek, çocuk ve gebe kadınlar gibi risk gruplarında önem taşıyabileceği düşünülüyor.
Genel olarak yapılan çalışmalarda organik besinlerin geleneksel besinlere göre daha besleyici olduğundan, sağlığı geliştirici etkileri olabileceğinden söz edilirken organik besinleri daha fazla tüketen bireylerin sağlık durumlarını gösteren uzun vadeli çalışmalar henüz bulunmuyor. En son araştırmalar organik ve geleneksel besinler arasında besin değeri açısından anlamlı bir farklılık olmadığını gösteriyor
Organik ve geleneksel besinlerin besin değerleri arasında farklılık olup olmadığı hala belirsizliğini koruyor. Bazı çalışmaların sonuçları organik besinlerin daha besleyici olduğunu söylerken bazı çalışmalar ise organik ve geleneksel besinler arasında besin değeri açısından herhangi bir farklılık olmadığını belirtiyor. Örnek vermemiz gerekirse; organik olarak üretilen portakalların C vitamini içeriği geleneksel yolla üretilmiş portakallara kıyasla daha yüksek iken; organik ve organik olmayan brokolilerin C vitamini düzeyleri arasında herhangi bir fark olmadığı söyleniyor.
Yapılan çalışmalar konuya ilişkin henüz bir netlik getirmemişken, Stanford Üniversitesi tarafından yayınlanan önceden yapılmış 250 araştırmanın sonuçlarının incelendiği sistematik derlemede, bazı organik besinlerdeki yüksek fosfor ve yüksek omega-3 yağ asidi içeriği dışında organik ve geleneksel besinler arasında besin değeri açısından anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir.
Sonuç ve öneriler
Organik besinlerin daha besleyici ve güvenilir olduğu konusunda henüz kesin kanıtlanmış bir veri olmamasının yanı sıra konunun ekonomik tarafını da ele almak önemlidir. Organik besinlerin geleneksel besinlere göre pahalı olması sebebiyle birçok besin %100 doğal, hormonsuz, hakiki, köy ürünü denilerek organik adı altında satılabilmektedir. Eğer bir ürünün organik olduğundan emin olmak istenirse mutlaka Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından organik ürün sertifikasının olup olmadığı kontrol edilmeli.
Tartışmaların önüne geçebilmek için organik besinler ile geleneksel besinlerin sağlığa olan etkilerini ve besin değerleri arasında gerçekten bir farklılık olup olmadığını gösteren uzun vadeli çalışmalara duyulan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır.
Kaynaklar
• https://www.tarim.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Organik-Tarim/Genel-Bilgiler (Haziran 2018)
• http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/08/20100818-4.htm
• https://www.hsph.harvard.edu/news/hsph-in-the-news/pesticides-produce-fertility-women/ (Haziran 2018)
• https://www.hsph.harvard.edu/news/hsph-in-the-news/pesticides-produce-fertility-women/ (Haziran 2018)
• Dangour A. Comparison of composition (nutrients and other substances) of organically and conventionally produced foodstuffs: a systematic review of the available literature. Report for the Food Standards Agency. 2009
• Clark T. The Organic Center. American Chemical Society Research At Great Lakes Meeting Shows More Vitamin C In Organic Oranges Than Conventional Oranges. Science Daily. 2002.
• Wunderlich SM, Feldman C, Kane S, Hazhin T. Nutritional quality of organic, conventional, and seasonally grown broccoli using vitamin C as a marker. Int J Food Sci Nutr 59 (1): 34-45. 2008.