Probiyotik nedir? Açıklayabilir misiniz?

Probiyotik vücut tarafından kullanılan canlı mikro organizmalardır. Bunların içerisinde bakteriler ve bazı maya türleri yer alıyor. Tabii ki her bakteri ya da her maya probiyotik grubunda yer almıyor, probiyotik olması için özellikle de insanlardan elde edilmiş olması gerekiyor. Çünkü bir probiyotiğin insanlardan elde olması diğer insanlara da faydalı olabileceği anlamına geliyor. Vücut tarafından probiyotikler çok farklı mekanizmalarda kullanılabiliyorlar, bunların içerisinden en önemlilerinden bir tanesi bağırsaklardaki dengenin sağlanması. Çünkü bağırsaklarımızda iyi ve kötü diyebileceğimiz iki grup bakteri ya da iki grup mikroorganizma türü var. Bu nedenlere de bu iki grup arasındaki denge ya da dengesizlik vücuttaki birtakım mekanizmaların olumlu ya da olumsuz çalışmasını etkileyebiliyor.

Probiyotikler Sağlığımızı Nasıl Geliştirir?

Tabii ki biz kanıta dayalı bir bilimde probiyotiklerin her şeye iyi geldiği anlamında bir cümle kullanmamız şu an için mümkün değil ama yapılan bilimsel çalışmalar da özellikle antibiyotik ile ilişkili ishallerin giderilmesinde, beraberinde inflamatuvar bağırsak hastalığı gibi birtakım iltihabi bağırsak hastalıklarının en azından komplikasyonlarının azaltılmasında ya da seyahat ishali dediğimiz seyahat sırasında karşılaşılan özellikle yabancı mikroorganizmaların vücutta yarattığı etkileri gidermek için mutlaka kullandığımız gruplar arasında yer alıyor. Ama çalışmalar çok umut vaad edici. Karaciğer hastalıkları gibi, kanser gibi, şeker hastalığı gibi, kardiyovasküler hastalıklar gibi hatta ve hatta obezite tedavisinde kullanılmak üzere geliştirilmek üzere olan birçok probiyotik türleri var. Ama bunlar şu anda çalışma aşamasında. Eğer sizin beslenme tarzınız, batı tarzı beslenme dediğimiz yüksek yağlı yüksek şekerli bir beslenme türü ise probiyotik bakterilere ihtiyacınız sağlıklı beslenen kişilere göre daha fazla olabilir. Ama karıştırılan bir şey var: “Ben nasıl beslenirsem besleneyim ama probiyotik alayım bana iyi gelir.” Düşüncesi de doğru değil. Çünkü probiyotikler canlı bakteriler olduğu için ve bunların gelişmeye ihtiyacı olduğu için probiyotik aldığınız süreçte mutlaka sağlıklı beslenmeniz gerekiyor. “Ben istediğimi yiyeyim ama probiyotik alayım”, bu doğru bir yaklaşım olmuyor.

Probiyotikler Hangi Besin, Yiyecek ve İçeceklerde Bulunur?

Örnek olarak fermente yiyecekler dediğimiz özellikle de süt ve sütten yapılan fermente süt ürünleri olarak adlandırılan, kefir, yoğurt, ayranı bu gruba örnek verebiliriz.
Birçok kişi turşu gibi ürünleri de probiyotik olarak lanse ediyor ama bu ürünler içerisindeki bakteriler, probiyotik bakteri grubu içerisinde yer almıyor. Bunlar vücuda yarar sağlar mı? Sağlarlar ama bunlar vücuttaki probiyotik bakterilerin gelişmesine katkı sağlarlar. Kendileri probiyotik içeriyor mu? Şu anda bunu bilmiyoruz çünkü herkesin turşusu birbirinden farklı. Mesela benim yaptığım turşu ile komşu Ayşe teyzenin yaptığı turşu birbirinden farklı, ikimiz farklı miktarda tuz kullanıyor olabiliriz ben çeşme suyu kullanırken Ayşe teyze damacana su ile turşu yapıyor olabilir, içine koyduğumu sebzemiz farklı olabilir, fermantasyon süremiz farklı olabilir tüm bunlar aslında herkesin fermente besinini farklı kılıyor. Mesela bazı bireyler tarhanayı ya da ekşi mayalı ekmeği probiyotik olarak gösteriyor ama biliyorsunuz bunlar pişiriliyorlar, pişirilen hiçbir ürünün içinde canlı bakteri kalmaz hatta kalmamalı. Bu nedenle ekşi mayalı ekmek ya da tarhana probiyotik besinler değildir. Ancak fermente bir gıda olduğundan mayalanma sırasında bu ürünlerin içerisinde bir takım yararlı maddeler oluşturulur. Bakteriler tarafından ve bu yararlı maddeler de bağırsak sağlığına katkı sağlarlar ama probiyotik bakteri grubunda asla yer almazlar.

Fermente Besinlerin Hepsi Probiyotik İçerir mi?

Hayır, fermente besinlerin hepsine probiyotik besin diyemeyiz. Süt ve sütten yapılan ürünler probiyotik bakterileri içeriyor olabilir ama bunların miktarı probiyotik sınıfının yarattığı etkiyi yaratmıyor maalesef. Mesela “Kefir probiyotik değil mi?” sorusu çok sorulur. Evet kefirde probiyotik bakteri kesinlikle var, probiyotik mayalar da var. Ancak kefirin içerisindeki miktar bizim günlük almamız gerek probiyotik miktarını karşılayacak düzeyde değil.
Peki bunları kullanalım mı? Kullanalım, yoğurdumuzu, kefirimizi, ayranımızı tüketelim. Ekşi mayalı ekmek, meyve tüketelim. Sık olmamakla birlikte turşu da tüketelim. Çünkü turşudaki tuz faktörünü asla ve asla unutmamak gerekiyor. Yüksek miktarda tuz alımı mide kanseri ile direkt ilişkilidir. Bu nedenle de turşuyu özellikle bir probiyotik besin olarak değil, bir çeşni verici olarak kullanabiliriz.